Kiedyś to były czasy! Gry w klasy, w kapsle, zabawy na trzepaku… Niejeden rodzic może dzisiaj tak westchnąć z nostalgią. Kiedyś do zabawy dzieciom wystarczały patyki, liście, guma czy zwykły osiedlowy trzepak. Lalka Barbie czy klocki LEGO były czymś wyjątkowym.

Dzisiaj niemal każde dziecko ma mnóstwo zabawek – nie są już towarami deficytowymi. Jak odnaleźć się w tym morzu obfitości? Kupować czy nie kupować? A jeśli tak, to jak mądrze wybierać i jak sprawić dziecku zabawkę przydatną i bezpieczną? Zapraszamy do lektury!

Po co kupować dzieciom zabawki? Rozwój przez zabawę

Zabawki istnieją od zarania dziejów. Potrzeba zabawy jest naturalna i drzemie w naturze człowieka od zawsze.

Co dają dzieciom zabawki? Po pierwszej – już od pierwszych dni życia pomagają rozwijać zmysł wzroku, słuchu, dotyku. Nawet noworodki zwracają uwagę na zabawki – wodzą wzrokiem za interesującymi przedmiotami, lubią ich dotykać, słuchać nowych dźwięków.

Po drugie – poprzez zabawę dzieci uczą się logicznego myślenia, poznają związki przyczynowo‑skutkowe. Przykładowo, kiedy ulubiona zabawka spadnie na podłogę, dziecko naturalnie przyswaja zasady grawitacji.

Zabawa wymaga także od dzieci ruchu, nawet od niemowląt. Wyciągając rączki, łapiąc przedmioty, podciągając się czy pełznąc w stronę zabawki, maluch ćwiczy mięśnie i umiejętności ruchowe.

Jakich zabawek nie kupować dzieciom?

Warto kierować się zasadą „less is more” i kupować mniej rzeczy, za to dobrej jakości. Lepiej zaoszczędzić maluszkowi nadmiaru bodźców.

Przede wszystkim – unikajmy zabawek z niesprawdzonych źródeł, bez podanych norm bezpieczeństwa. Pomijając kwestie kiepskiej jakości, takie produkty mogą być po prostu niebezpieczne! Nie wiemy, z jakich materiałów zostały wykonane (mogą być toksyczne!) oraz czy nie odpadną od nich jakieś elementy, którymi dziecko może sobie zrobić krzywdę.

Musimy zwracać uwagę na to, by zabawka była dostosowana do etapu rozwoju. Kategoria wiekowa produktu musi uwzględniać bezpieczeństwo dziecka (np. by uchronić je przed połknięciem małych elementów), a także stopień jego rozwoju. Pamiętajmy, by nie wyprzedzać etapów i dawać maluchowi zabawki odpowiednie do jego wieku. Powinno rozwijać umiejętności po kolei. Starszemu dziecku nie można podsuwać zabawek zbyt prostych i przewidywalnych – będą dla niego po prostu nudne i szybko wylądują w kącie.

Głośne zabawki dźwiękowe nie będą odpowiednimi produktami dla maluchów – mogą przyczynić się do uszkodzenia słuchu. Potrafią także nader skutecznie wyprowadzić rodziców z równowagi.

Nie kupujmy także zabawek-gadżetów, które mają zająć dziecko jak najdłużej, a nam zapewnić chwilę spokoju. Niestety, wygoda rodzica najczęściej nie idzie w parze z prawidłowym rozwojem dziecka. Największym błędem jest kupowanie pociechom tabletów i smartfonów. Często rodzice podsuwają te urządzenia nawet bardzo małym dzieciom „dla świętego spokoju”. Należy mieć na uwadze, że główną potrzebą dziecka jest ruch. Maluch w ten sposób ćwiczy ciało, rozwija się manualnie poprzez dotykanie, zbieranie przedmiotów, badanie ich właściwości. Doświadczanie tego wszystkiego wpływa także na rozwój intelektualny. Dziecko korzystające z urządzeń elektronicznych ma ograniczone możliwości powiększania wiedzy i rozwijania sprawności ruchowej. Używanie tych gadżetów może skutkować również izolowaniem się dziecka, słabym rozwojem społecznym i gorszym kształtowaniem się mowy.

Na ten temat przeprowadzono już sporo badań naukowych. Zainteresowanych odsyłamy do raportów naukowych przeprowadzonych przez organizację Screen Sense, zajmującą się badaniem rozwoju dzieci (w linku do pobrania raporty w języku angielskim: https://www.zerotothree.org/resources/series/screen-sense) oraz do bloga Mataja: https://mataja.pl/2014/11/elektronika-nie-gryzie-dziecko-w-czasach-techkultury/.

Na co zwracać uwagę, kupując zabawki dla dziecka?

Wiemy już, jakich zabawek nie wybierać. Podsumujmy więc, czym warto kierować się przed zakupem.

• Postaw na bezpieczeństwo. Zwracaj uwagę na producenta, certyfikaty, materiały, z których produkt został wykonany. Nie może mieć ostrych krawędzi, wystających elementów ani małych części, które mogą się odczepić.
• Dawaj dziecku zabawki dostosowane do jego wieku i etapu rozwoju.
• Nie kieruj się modą. Dotyczy to zwłaszcza bohaterów filmowych lub akcesoriów z takich kolekcji. Moda szybko się zmienia i nim się nie obejrzymy, dziecko upatrzy sobie inną postać z bajki. Warto postawić na zabawki uniwersalne.
• Wybieraj zabawki łatwe do utrzymania w czystości.

Certyfikaty bezpieczeństwa

Na jakie certyfikaty należy zwrócić uwagę przed zakupem zabawek? Na opakowaniach szukajmy certyfikatów takich, jak:

• CE (oznacza on, że produkt spełnia wymogi Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia i środowiska),
• certyfikat „Bezpieczny dla dziecka” (oznacza, że zabawka nie zawiera szkodliwych substancji, wydaje go Instytut Włókiennictwa w Łodzi),
• certyfikat Instytutu Matki i Dziecka lub Państwowego Zakładu Higieny (oznaczają, że produkt jest zgodny z polskimi normami bezpieczeństwa),
• TÜV Rheinland (certyfikat przyznawany przez niezależne laboratoria, potwierdza, że produkt zgodny z europejskimi normami),
• DEKRA, GS, Spiel gut (oznaczają produkt zgodny z europejskimi normami, certyfikaty przyznawane przez niemieckie instytucje),
• PN (produkt zgodny z polskimi normami, pełna gwarancja bezpieczeństwa użytkowania).

Zabawki dostosowane do wieku

Wiemy już, jak ważne jest, by dawać dziecku zabawki przystosowane do jego wieku. Teraz przyjrzymy się konkretnym zabawkom odpowiednim na poszczególnych etapach rozwoju dziecka.

Pierwsza zabawka

0-3 miesięcy

Jakie zabawki będą najlepsze dla noworodka? Jak najprostsze! Najlepiej, by miały proste kształty i gładkie powierzchnie. Ważna jest też kolorystyka – dla maluszków odpowiednie będą kolory kontrastujące, np. czerń i biel. Ostrość wzroku u tak małych dzieci jest bardzo słaba.

Dzieci w wieku do 3 miesięcy nie potrafią jeszcze bawić się zabawkami ani łapać przedmiotów. Ważne jest, by rodzice nie serwowali maluchowi zabawek, które dostarczą mu nadmiar bodźców. W tym wieku można stymulować jedynie wzrok maluszka, nie kupujmy zabawek, które grają, piszczą i trąbią. Lepiej, by do dziecka dochodziły naturalne dźwięki z otoczenia.

Powinniśmy zapamiętać ważną zasadę: w przypadku noworodków można stymulować tylko jeden zmysł naraz, maksymalnie dwa. Kolorowe i grające produkty wprawiają malucha w stan niepotrzebnego pobudzenia, który może objawiać się rozdrażnieniem i płaczem.

Jednym z najlepszych, prostych i tanich rozwiązań jest… zwyczajny balonik. Napełniony helem, przywiązany do łóżeczka i delikatnie się poruszający, będzie miłą atrakcją dla oczu maluszka.

Sprawdzą się także popularne karuzele montowane do wózka czy łóżeczka. Wybierajmy jednak takie, które poruszają się delikatnie i nie emitują głośnych dźwięków.

Maluszkowi spodobają się miękkie zabawki w kontrastowych kolorach, czarno-białe karty z prostymi grafikami, grzechotki albo szeleszczące maskotki. Gdy zaczną rosnąć mu zęby – przydatne będą gryzaki.

Jakie zabawki dla niemowlaka?

3-6 miesięcy

Kiedy niemowlę ma 3-6 miesięcy, będzie próbowało wkładać wszystko do buzi – najpierw piąstki, a potem każdy napotkany przedmiot. Dlatego najlepiej podsuwać mu wtedy gryzaki.

Około czteromiesięczne dziecko zaczyna chwytać różna przedmioty. Warto wspomagać tę umiejętność odpowiednimi produktami, np. zabawkami sensorycznymi stymulującym zmysł dotyku (o różnych fakturach, z szeleszczącymi częściami) lub piłkami – dziecko będzie uczyć się otwierać i zaciskać piąstkę na przedmiocie.

6-9 miesięcy

Półroczne dziecko zaczyna coraz bardziej interesować się otoczeniem i wszystkim, co się wokół niego dzieje. W tym wieku sprawdzają się wszystkie grzechotki i wszelkiego rodzaju instrumenty. Tutaj zalecamy rozwagę wyborze, ale istnieje na rynku wiele zabawek wydających miłe i delikatne dźwięki.

Maluch na tym etapie rozwoju powinien jak najwięcej czasu spędzać na płaskiej powierzchni, najlepiej na podłodze. Dzięki temu w naturalny sposób ćwiczy mięśnie. Pomocne będą tu maty edukacyjne i sensoryczne, które będą dawać dziecku dużo zabawy i jednocześnie wspierać jego rozwój. Szerzej o matach napiszemy w dalszej części artykułu.

9-12 miesięcy

W tym wieku można już zachęcać malucha do raczkowania. Sprawdzą się tutaj np. drewniane samochodziki. Dziecko w szybkim tempie nabywa zdolności motorycznych. Zaczyna się podciągać, wspinać, aż w końcu coraz pewniej stoi i stawia pierwszy krok.

Kiedy maluch chodzi już samodzielnie, można sprawić mu np. samochodzik typu pchacz albo rowerek z funkcją pchacza, np. CUTIE. Warunek jest jeden – dziecko musi już samo chodzić, a nie dopiero uczyć się stawiać pierwsze kroki. Pchacz musi być dobrze obciążony i stawiać lekki opór.

Roczne dzieci interesują się klockami, zabawkami typu przebijanki lub sortery (chodzi w nich o przepychanie kształtów przez odpowiednie otwory). Takie zabawy uczą logicznego myślenia, rozróżniania i dopasowywania kształtów, koordynacji ręki i oczu, koncentracji i spostrzegawczości.

Zabawki edukacyjne – czym się cechują?

Zabawki edukacyjne to idealne połączenie nauki i zabawy. Sprzyjają rozwojowi dziecka, pomagają mu zdobywać nowe umiejętności, zachęcają je do poznawania świata.

Jakie zabawki edukacyjne dla maluszków?

Niemowlętom warto podsuwać grzechotki, książeczki lub karty kontrastowe, proste zabawki o różnych fakturach. Jednym z najlepszych rozwiązań, wspierającym rozwój dziecka, jest mata edukacyjna.

Możemy wybierać wśród wielu ciekawych mat, które sprawią maluchowi dużo frajdy, a jednocześnie będą zachęcać je do ruchu (podnoszenia główki, wyciągania rączek, obracania się z pleców na brzuch) oraz do poznawania różnych kształtów, faktur i kolorów.

4SMART to wyjątkowa mata sensoryczna. Podzielona jest na cztery strefy rozwijające wzrok, słuch, dotyk i koncentrację. Strefa dźwięku zawiera szeleszczące elementy, strefa dotyku – elementy o różnej fakturze, strefa wzroku – elementy w kontrastowych kolorach, a w strefie koncentracji maluch będzie skupiał wzrok na kontrastowych kartach. Całość utrzymana jest w czerni, bieli, żółci i czerwieni, żeby była odpowiednia już dla maluszków od pierwszych dni życia. W zestawie znajdziemy edukacyjne zabawki, 12 dwustronnych kart kontrastowych oraz piłkę sensoryczną z różnymi wypustkami i wzorami.

SMARTPLAY jest interaktywną matą z 20 piłeczkami – ma funkcję suchego basenu. 6 kolorowych ścianek można podnieść i spiąć ze sobą – obrazki tam umieszczone zachęcają dziecko do podnoszenia główki. W zestawie jest aż 7 estetycznych zabawek o różnych walorach poznawczych. Unikalny design (kontrastowe kolory i czarno-białe detale) sprawia, że maluch uczy się koncentrować wzrok. Mata o podobnych funkcjach, ale utrzymana w morskiej stylistyce, to SEALAND. Dostarczy wiele wrażeń małym wilkom morskim!

Ciekawym produktem jest mata edukacyjna 2 w 1 TIPPY. Łączy w sobie funkcję maty z pałąkami dla maluszków, maty z indiańskim tipi do zabaw starszaków oraz samodzielnej maty. Posłuży dziecku od urodzenia przez wiele lat. W zestawie ma 7 zabawek na pałąku i namiot tipi z okienkiem. TIPPY ma oryginalny wzór – nadruk w zwierzęta i kontynenty z nazwami w języku angielskim. Starszym dzieciom może służyć do miłej nauki języka.

Jakie zabawki edukacyjne dla rocznego dziecka?

W tym wieku sprawdzą się układanki, piramidy, klocki. Uczą koordynacji ruchowej i myślenia przestrzennego. Wspaniale pobudzają też kreatywność dziecka. Zwłaszcza tzw. sortery to uniwersalny prezent i must have każdego bobasa!

Przydadzą się także książeczki, zwłaszcza te, które wspierają rozwój mowy. Ciekawym urozmaiceniem będą też płyty z piosenkami, które w miły sposób wprowadzą dziecko w naukę języka.

Jakie zabawki edukacyjne dla dwulatka?

W wieku 2 lat dziecko intensywnie rozwija się ruchowo oraz intelektualnie. Potrafi już biegać, skakać, wspinać się. Oprócz doskonalenia motoryki dużej rozwija także motorykę małą – uczy się np. trzymania przyborów do rysowania. Dlatego świetną propozycją dla dwulatka będą kredki i flamastry, a także wszelkie zabawki zręcznościowe, np. drewniana wędka i rybki, puzzle, klocki, zestawy artystyczne.

Jakie zabawki dla starszego dziecka – w wieku 3-5 lat?

W tym wieku można podarować już dziecku nieco bardziej zaawansowane klocki, autka, drewniane kolejki i tory. Świetnym pomysłem są zestawy konstrukcyjne, z których pociecha może wyczarować, co tylko chce. Pobudzają kreatywność i ćwiczą małe rączki. Tak samo działa ciastolina, daje nieograniczone możliwości zabawy. Warto polecić także artykuły papiernicze, np. wycinanki, kolorowanki.

Wszelkie puzzle, układanki i gry planszowe o wyższym poziomie zaawansowania będą cały czas przedmiotem zainteresowania przedszkolaka. Dobrym pomysłem na prezent dla dziecka w wieku 3‑5 lat będą też zabawkowe warsztaty, kuchnie, zestawy lekarskie, pojazdy funkcyjne.

Nie zapominajmy także o rowerach! Dziecko w tym wieku ma dużą potrzebę ruchu, a nie ma nic lepszego od ruchu na świeżym powietrzu! Dzięki rowerkom biegowym takim, jak: 2WAYNEXT, SPACE, GOSWIFT, RAPID, RUNNER czy UNIQ, przedszkolaki w mig nauczą się utrzymywania równowagi, koordynacji ruchowej i zręczności. Późniejsza nauka jazdy na klasycznym rowerze nie będzie już żadnym problemem.

Jeśli rodzice chcą mieć pojazd wielofunkcyjny, który sprawdzi się nie wielu etapach rozwoju, warto pomyśleć o rowerkach trójkołowych przeznaczonych dla dzieci w wieku od 9 miesięcy do 5 lat. To nowoczesne produkty, które łączą w sobie funkcję spacerówki, rowerka, który pcha rodzic, oraz samodzielnego pojazdu. Rowerki takie, jak: JAZZ, EASYTWIST, SPINSTEP, FREEWAY, AVEO, ASTON doskonale dopasowują się do wieku i umiejętności dziecka. Będą więc świetnym prezentem na różne okazje, kiedy chcemy podarować maluchowi coś uniwersalnego.

Jakie zabawki dla chłopca?

Czasy, gdy chłopcom podsuwano wyłącznie samochody, kolejki czy zestawy do majsterkowania, odchodzą w niepamięć. Oczywiście poznawanie różnych ról społecznych jest istotną częścią rozwoju i edukacji, jednak niezmiernie ważne jest, by nie narzucać dzieciom z góry konkretnych ról. Jeśli chłopiec lubi bawić się lalkami, nie ma w tym nic dziwnego. Takie zachowanie pomoże mu rozwinąć empatię wobec innych dzieci lub opiekuńczość wobec młodszego rodzeństwa. Przygotuje go także do kontaktu z dzieckiem w przyszłości, nauczy troskliwości, tak niezbędnej w roli ojca.

Istnieje wiele wspaniałych, uniwersalnych zabawek dla chłopców i dziewczynek, np. minisklepy, zestawy lekarskie, konstrukcyjne, do sprzątania, małego ogrodnika, naukowca etc. Można wymieniać bez końca.

Jakie zabawki dla dziewczynki?

W przypadku dziewczynek również postawmy na zabawki, które nie narzucają dziecku określonych ról społecznych. Dziewczynki nie muszą bawić się wyłącznie lalkami czy zestawami kuchennymi, chyba, że bardzo tego chcą. Niezmiernie ważne jest to, by rozwijać w nich także umiejętności techniczne, pokazywać, że w przyszłości mogą wybrać zawód, o jakim tylko zamarzą.

Obecnie na wielu uczelniach technicznych prowadzi się akcje zachęcające młode kobiety do wyboru edukacji na kierunkach ścisłych. Kto wie, czy gdybyśmy zachęcali dziewczynki od najmłodszych lat do rozwijających aktywności (w takim samym stopniu, jak chłopców), to takie akcje nie byłyby potrzebne? Warto się nad tymi kwestiami zastanowić.

A jeśli o lalkach mowa – zwracajmy uwagę na to, jakimi lalkami bawią się nasze dzieci. Są one bowiem odzwierciedleniem ludzkich postaci. W ten sposób utrwalają się określone wzorce wyglądu kobiet. Wybierajmy lalki o realnym wyglądzie, normalnych proporcjach ciała. Nienaturalna figura może stać się podświadomym wzorcem idealnego wyglądu i źródłem kompleksów u dorastających dziewczynek. A przecież rodzicom chodzi o to, by ich dzieci były szczęśliwe, pewne siebie i akceptowały siebie takimi, jakie są. Obecnie wybór lalek jest przeogromny i na pewno każdy rodzic znajdzie odpowiednią lalę dla swojej córeczki.

Zarówno chłopcom, jak i dziewczynkom polecamy zabawkowe warsztaty, klocki, samochodziki, pluszaki, puzzle, przeróżne zestawy konstrukcyjne i kreatywne, a zwłaszcza gry planszowe. Mogą być edukacyjne lub zręcznościowe – najważniejsze, żeby grać całą rodziną. Takie wspólne aktywności wspaniale budują wieź dziecka z rodzicami lub rodzeństwem, uczą nowych rzeczy i są świetnym sposobem na spędzanie czasu z dala od telewizorów, komputerów, telefonów.

Zabawki dla dzieci to temat rzeka. W dzisiejszych czasach dysponujemy ogromem możliwości. Pamiętajmy jednak, że żadna zabawka nie zastąpi dziecku kontaktu z rodzicem. To wokół mamy i taty kręci się cały świat malucha i tak naprawdę nie jest ważne to, czym się bawimy. Ważne, że robimy to razem.