Ciąża – objawy, ile trwa, co warto wiedzieć?

Mamo i Tato, spodziewacie się potomka? W poniższym artykule znajdziecie ABC przyszłego rodzica, dowiecie się wielu ciekawych i nieoczywistych rzeczy o ciąży, o tym, jak przebiega i jak przygotować się do powitania maluszka na świecie.

Czas trwania ciąży

Jak wiadomo, ciąża to stan trwający od zapłodnienia i zagnieżdżenia się komórki jajowej w macicy do porodu. Czas trwania ciąży wynosi mniej więcej 280 dni, czyli 40 tygodni.

Na ogół może ona trwać kilkanaście dni mniej lub więcej, a termin porodu jest ruchomy, najczęściej waha się w zakresie 8-10 dni. Czas trwania ciąży waha się w zależności od tego, czy zaczniemy liczyć od dnia zapłodnienia czy nie (kiedy dzień ten nie jest nam znany). Jeśli mama zna datę, wówczas według dokładnych obliczeń jej ciąża trwać będzie 266 dni (38 tygodni).

Zdarzają się również porody przedwczesne, kiedy to do rozwiązania dochodzi między 24. a 37. tygodniem życia płodowego.

Dlaczego niektóre ciąże liczy się od ostatniej miesiączki?

Moment zapłodnienia jest trudny do uchwycenia. W około połowie przypadków nie da się ustalić tego dnia. Dlatego za początek ciąży uznaje się pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Wtedy wyliczona długość ciąży wynosi ok. 280 dni (zakładając, że kobieta ma regularny cykl). Jest to założenie niemieckiego położnika Franza Naegele, który pod koniec XIX wieku wymyślił regułę obliczania terminu porodu.

Jak obliczyć termin porodu?

Termin porodu można ustalić na podstawie:

• reguły Neagelego,
• dnia zapłodnienia,
• daty wystąpienia pierwszych ruchów płodu,
• dnia wzrostu temperatury ciała,
• wysokości dna miednicy,
• badania USG.

Dla cyklów 28-dniowych stosuje się następujący wzór metody Neagelego:

ostatnia miesiączka + 7 dni – 3 miesiące + 1 rok = termin porodu

Przykład:

Pierwszy dzień ostatniej miesiączki – 5 maja 2021 r.

5.05.2021 + 7 dni = 12.05.2021

12.05.2021 – 3 miesiące = 12.02.2021

12.02.2021 + 1 rok = 12.02.2022

Należy jednak mieć na uwadze, że metoda ta nie sprawdzi się w przypadku kobiet, których cykle są nieregularne.

Obliczanie wieku ciąży i terminu porodu na podstawie badania USG

Badanie USG uznaje się za najdokładniejszą metodę określania wieku ciąży i terminu porodu. Lekarz dokonuje różnych pomiarów płodu, mierzy m.in. obwód główki, brzucha, długość kości udowej. Metoda ta jest tym wiarygodniejsza, im wcześniej zostanie wykonane badanie – powinno się je wykonać w pierwszym trymestrze. Później dzieci rozwijają się w łonie matki różnym tempie, co rzutuje na wyniki obliczeń.

Podział na trymestry

Ciążę podzielić można na tygodnie i miesiące, powszechny jest też podział na trymestry. Jest to wygodne rozwiązanie, pozwala łatwo uchwycić stadia rozwoju płodu. Dla lekarza z pewnością ważniejszy będzie podział na tygodnie. Pierwszy trymestr trwa mniej więcej do 13. tygodnia ciąży, drugi do 27., a trzeci kończy się porodem.

I trymestr

W pierwszych trzech miesiącach ciąża jest często niezauważalna, nie jest widoczna gołym okiem. Ale to właśnie w pierwszym trymestrze zarodek rozwija się najintensywniej – tworzą się najważniejsze narządy wewnętrzne i zaczyna bić serce. Dziecko zaczyna rosnąć między 10. a 13. tygodniem ciąży. W pierwszym miesiącu pojawia się kształt głowy, zaczynają kształtować się oczy. Pod koniec miesiąca twarz przypomina już ludzką, pojawia się zarys ust, nosa, uszu, widać także kształt rąk. Powoli formują się naczynia krwionośne i zalążki kręgów. W drugim miesiącu kostnieje układ szkieletowy, a układ pokarmowy oddziela się od moczowo-płciowego. Co ciekawe, już teraz pojawią się główne linie papilarne!

Co dzieje się z organizmem matki w tym trymestrze? Kobieta może doświadczyć gorszego samopoczucia, zmęczenia, bezsenności, wymiotów, mdłości. Piersi stają się pełniejsze, napięte i wrażliwe. Mogą pojawić się wzdęcia, zaparcia, niestrawność. Warto wtedy jeść częściej, ale mniejszymi porcjami. Poza tym macica zaczyna naciskać na pęcherz, co może skutkować częstszą potrzebą oddawania moczu. Hormony zaczynają szaleć, co może objawiać się huśtawką emocjonalną. Mamo! W tym czasie musisz jak najwięcej odpoczywać. Kiedy masz na to ochotę – zdrzemnij się bądź zrelaksuj bez wyrzutów sumienia.

Możesz także doświadczyć zmiany smaku i węchu. Potrawy, które uwielbiałaś, nagle mogą przestać Ci smakować, a zapachy, np. kosmetyków, mogą być nie do zniesienia. To zupełnie naturalna rzecz, nie powinnaś się tym przejmować. Najważniejsze jest to, by konsultować stan zdrowia z lekarzem podczas regularnych wizyt.

II trymestr

Drugi trymestr jest już znacznie przyjemniejszy. Przede wszystkim z reguły mijają już przykre dolegliwości, zmniejsza się też ryzyko poronienia. Emocje zazwyczaj nie są już tak rozchwiane jak w pierwszym trymestrze, a kobieta zyskuje więcej energii i czuje się po prostu lepiej. Brzuch powoli się zaokrągla i można poczuć ruchy dziecka.

To czas, gdy embrion staje się płodem. Jest już ukształtowany, rozwija się oraz intensywnie rośnie. Dynamicznie rozwijają się zmysły. Dziecko już słyszy, reaguje na światło, otwiera oczy, odczuwa smak. Powstają też zalążki zębów, zaczynają rosnąć brwi, rzęsy i paznokcie. Rozwój układu nerwowego nabiera tempa, mózg ma już kompletną liczbę neuronów. Szybciej przebiegają impulsy nerwowe, tworzą się nowe połączenia między neuronami. To także czas, w którym można zaobserwować fazy snu i czuwania.

III trymestr

W trzecim trymestrze (czasami już pod koniec drugiego) mama coraz bardziej odczuwa dodatkowy ciężar i ucisk rosnącej macicy na pozostałe narządy wewnętrzne. Może narzekać na bóle pleców, skurcze, spuchnięte nogi i żylaki. Powraca też emocjonalne rozchwianie, drażliwość i zmęczenie. Często występują też problemy ze snem.

Dziecko coraz bardziej przypomina noworodka. Jest coraz większe i ma coraz mniej miejsca do przemieszczania się i ruchu. Co najważniejsze – na tym etapie intensywnie rozwija się mózg. Kora mózgowa jest aktywna, układ nerwowy zawiaduje ruchami ciała. W siódmym miesiącu dziecko nabywa odruchy ssania, kroczenia i chwytania. W ósmym – rozwija się głównie układ oddechowy. Ciało maluszka zaokrągla się, a 2 tygodnie przed porodem przestaje już rosnąć wzdłuż, przybiera jedynie na wadze.

Co wpływa na długość ciąży?

Książkowa ciąża trwa 9 miesięcy, czyli 280 dni. Jeśli przebiega prawidłowo, dziecko jest zdrowe, przybiera na wadze, nie występują żadne komplikacje. Po zakończeniu ósmego miesiąca ciąży mama może spokojnie czekać na przyjście maluszka na świat, wiedząc, że wszystkie jego narządy będą w pełni rozwinięte.

Warto zauważyć, że jeśli dziecko przychodzi na świat 2 tygodnie wcześniej lub później, to wszystko jest w normie, poród uznaje się za terminowy. Jedynie 5% dzieci rodzi się w terminie wskazanym przez lekarza. Tylko większe odchylenia są niebezpieczne. Bardzo istotnymi czynnikami, które mogą wpłynąć na długość ciąży, są stres i przeciążenie.

Dlatego niezmiernie ważne jest, by mama w trakcie ciąży prowadziła zdrowy tryb życia, dobrze się odżywiała, nie przemęczała, unikała stresu i nadmiernego wysiłku. Niezbędne jest fizyczne i psychiczne wsparcie ze strony bliskich osób.

Jakie zagrożenia niesie przedwczesny i opóźniony poród?

Niestety, im krótsza ciąża, tym gorzej dla rozwoju dziecka. W obecnych czasach, przy zaawansowanej medycynie, wcześniaki mają dużo większe szanse na przeżycie i zdrowy rozwój. Jednakże trzeba mieć świadomość, że tylko prawidłowy rozwój przez 9 miesięcy w łonie matki daje pewność, że wszystkie funkcje życiowe działają tak, jak powinny, a narządy są prawidłowo rozwinięte. 280 dni to czas niezbędny do pełnego przygotowania dziecka do życia pozamacicznego.

Poród przedwczesny to sytuacja, w której do rozwiązania dochodzi między 24. a 37. tygodniem ciąży. Im wcześniejszy poród, tym większe ryzyko zdrowotne dla dziecka. Przyczyną takiego porodu może być m.in. stres, zakażenie, stan zapalny.

Odmienną sytuacją jest poród opóźniony. To ciąża trwająca dłużej niż 41 tygodni. Czy jest ona ryzykowna? Należy również do przypadków podwyższonego ryzyka, może nieść ze sobą powikłania dla kobiety i dziecka. Maluchowi zaczyna być już ciasno w macicy, poruszanie się w niej jest utrudnione. Starzejące się łożysko nie jest w stanie zapewnić dziecku wystarczającej ilości składników odżywczych. Czasami, w wyniku stresu, dziecko wydala smółkę do płynu owodniowego – zwiększa to ryzyko zakażenia bakteryjnego.

Torba do szpitala – co spakować do wyprawki szpitalnej?

Zacznijmy od tego, że warto zrobić to odpowiednio wcześnie, 4-5 tygodni przed terminem porodu. Później pozostanie tylko dopakowanie rzeczy osobistych.

Do szpitala powinno się brać tylko rzeczy niezbędne. Warto kierować się zasadą, by pakować rzeczy w takiej kolejności, by te najpotrzebniejsze były na wierzchu. Rzeczy dla noworodka należy spakować na dno, następnie to, co przyda się po porodzie, potem – na czas porodu i na końcu – koszule, kapcie i rzeczy osobiste. Nie można zapomnieć o potrzebnych dokumentach, które należy okazać na izbie przyjęć.

Szpitale z reguły podają listy rzeczy, które kobieta powinna ze sobą wziąć (np. na stronach internetowych). Jeśli takiej listy nie ma, należy się dowiedzieć, czy będą dostępne, np. podkłady poporodowe, koszule do porodu, pieluszki, kosmetyki dla dziecka etc.

Ciąża i poród to wyjątkowy i często trudny czas dla kobiety, dlatego powinna dostać jak największe wsparcie od partnera i bliskich. Zwłaszcza pod koniec ciąży i w pierwszych miesiącach po porodzie potrzebna jest jej duża pomoc, nie tylko w wykonywaniu obowiązków domowych. Wsparcie powinno dotyczyć też sfery psychicznej. Kobieta powinna mieć poczucie, że w każdej sytuacji może liczyć na pomoc najbliższych.